De geschiedenis van koffie: alles wat je moet weten
Wist je dat jij jouw verrukkelijke kop koffie te danken hebt aan een geitenhoeder uit Ethiopië? Koffie heeft een rijke geschiedenis, waarin onder andere springende geiten en magische krachten voorkomen. Als je meer wilt weten over de geschiedenis van koffie moet je vooral verder lezen! Dan kun je daarna onder het genot van een kop warme koffie je vrienden en familie imponeren met interessante feitjes over koffie.
Ontdekking van de koffieplant
Stel je voor, je bent een jonge geitenhoeder uit Ethiopië in het jaar 850. Je moet goed op je geiten letten, want zonder hen zijn er geen inkomsten. Na een tijdje merk je dat een aantal van de geiten zich vreemd gaan gedragen. Ze lijken veel meer energie te hebben dan voorheen en springen heen en weer. Wanneer je gaat kijken naar wat ze aan het eten zijn, tref je een bes aan. Je hebt zojuist de koffiebes ontdekt.
Volgens deze legende bracht de geitenhoeder genaamd Kaldi de koffiebessen naar een aantal monniken. Deze monniken vonden de bessen niet lekker en gooiden ze in het vuur. Toen de koffiebessen in het vuur lagen, kwam het bekende aroma van koffie vrij.
Dit verhaal wordt vaak aangehaald als het ontdekkingsverhaal van koffie. Of dit verhaal echt is gebeurd, is jammer genoeg niet te zeggen. Wat wel vaststaat is dat de geschiedenis van koffie in Ethiopië begint.
De intrede van koffie in de Arabische wereld
In de vijftiende eeuw namen Arabische handelaren de koffieplant mee uit Ethiopië. Daarna ontdekten ze hoe koffie gemaakt kan worden van koffiebonen. Ze noemden het drankje ‘qawha’, wat ‘het opwindende’ betekent in het Oud-Arabisch. Een eeuw later dronken mensen in veel islamitische landen het drankje. Onder andere inwoners van Egypte, Perzië en Turkije genoten van het zwarte goud. De Jemenitische havenstad Mokka was in deze tijd de belangrijkste distributeur van koffie. De koffiesoort mokka is vernoemd naar deze stad! Koffie kende ondanks het grote succes ook tegenslagen. Koffiedrinken werd namelijk verboden door islamitische geestelijken en Ethiopische christelijke geestelijken. Koffie zou namelijk te verslavend en stimulerend zijn. Gelukkig werden deze verboden vaak weer opgeheven. Hierna kon iedereen weer genieten van het drankje.
Europa in de ban van koffie
In de zeventiende eeuw kreeg koffie voet aan de grond in Europa. Kooplieden uit Venetië brachten de eerste koffie naar Italië, waarna het drankje populair werd op de rest van het continent. De Venetianen waren zo onder de indruk van de heerlijke smaaksensatie dat ze het eerste koffiehuis van Europa openden in hun stad. Hierna volgden veel andere Europese steden, waaronder Londen en Parijs. Het eerste koffiehuis in Nederland kwam pas later. Deze opende zijn deuren in 1663 in Amsterdam.
Ondanks het grote succes van koffie in Europa verbouwden en produceerden de Europeanen niet zelf hun koffie. De Arabieren wilden namelijk een monopolie behouden op de productie en distributie van koffie. Ze stelden een uitvoerverbod in, waardoor de koffieplanten niet in de handen van Europeanen vielen. Gelukkig slaagde een Nederlandse handelaar er uiteindelijk in om een koffieplant te bemachtigen.
De rol van Nederland in de verspreiding van koffie
De Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) ging na het bemachtigen van de koffieplant aan de slag met koffieplantages. Ze namen de koffieplant mee naar Java rond 1699. Hier groeide de plant goed door de gunstige weersomstandigheden. De Nederlanders hielden het niet bij Java, ze groeiden ook koffie op plantages op Celebes en Sumatra. Ze introduceerden daarna ook nog de koffieplant in Zuid-Amerika. Uiteindelijk werd er koffie geproduceerd in de meeste tropische gebieden rond de evenaar. Deze brede band wordt nu de bonengordel genoemd. De Nederlanders hadden dus een grote bijdrage aan de verspreiding van koffie over de hele wereld!
De sterke positie van Nederland verzwakte nadat de Amsterdamse stadsbestuurder in 1709 een koffieplant schonk aan de Franse koning Lodewijk XIV. Door deze gulle gift kwam koffieproductie op gang in Franse gebieden. Zo kon Frankrijk een groot deel van de koffie distributie van Nederland overnemen.
Magische krachten van koffie
Omdat koffie een exclusieve drank was en een exotische herkomst had, dacht men vroeger dat het zwarte goud magische eigenschappen had. Een daarvan was de eigenschap van toekomstvoorspelling. Koffiedik kijken is dan ook een oude vorm van waarzeggerij. Het gaat als volgt: de cliënt drinkt een kop koffie, waarna er koffiedik achterblijft in het kopje. De waarzegger kan daarna aan de hand van het koffiedik de toekomst van de cliënt voorspellen.
Tegenwoordig wordt koffiedik kijken vaak niet meer serieus genomen, wat ook terug te zien is in een aantal uitdrukkingen. Een voorbeeld is “dat heb je zeker in het koffiedik gezien”, wat inhoudt dat het verhaal ongeloofwaardig is.
Brazilië als grootste exporteur
Er werd steeds meer koffie geproduceerd, waardoor de koffieprijzen daalden. De koffie was niet meer een drankje van de elite, het werd een drankje voor iedereen. In Nederland verving koffie uiteindelijk zelfs het bier, als populairste drankje van het land. Portugal speelde slim in op de hoge vraag naar koffie. Rond 1727 startten de Portugezen koffieplantages in onder andere Brazilië. Brazilië was toen nog een kolonie van Portugal. Uiteindelijk ontwikkelde Brazilië zich tot de grootste koffieproducent ter wereld. Deze belangrijke positie behoudt het land tegenwoordig nog steeds. Vaak wordt de koffie ook klaargemaakt in Brazilië. De kans is dan ook groot dat de koffie die jij nu drinkt uit Brazilië komt.
Koffie heeft een lange reis moeten afleggen van honderden jaren om uiteindelijk terecht te komen in jouw kopje. Hopelijk kun jij jezelf nu een echte kenner van de geschiedenis van koffie noemen. En laten we de geitenhouder uit Ethiopië dankbaar zijn en even aan hem denken wanneer je een warme kop koffie drinkt.
Als je nog meer leuke koffiefeitjes wil leren, lees dan hoeveel een kopje koffie kost over de hele wereld! Of lees een van de onderstaande boeken
Hey, Femme hier! Ik ben een tijd geleden begonnen met koffie drinken en sindsdien ben ik steeds meer over deze heerlijke drank aan het ontdekken. Omdat ik een echte zoetekauw ben blijft ijskoffie groot favoriet. Een heerlijke cappuccino met veel melk zeg ik ook geen nee tegen.
Blogs van Femme lezen
